Ngực nam bị xệ - Những tác hại không nhìn thấy vì ngực xệ
Mặc dù vú to ở nam giới ko là bệnh nặng và rất ít biến chứng thực thể, tuy nhiên nam giới mang “bộ ngực như nữ giới” sẽ gặp phải những vấn đề về sinh lý nam giới cũng như tâm lý hiệu quả nghiêm trọng. Vì vậy bệnh vú to ở nam giới cũng đáng được quan tâm xử trí.
Bệnh vú to ở nam giới
Khái niệm
Bệnh vú to ở nam giới, có tên tiếng anh là “Gynecomastia”, chỉ tình trạng tuyến vú ở người nam giới có kích thước mô vú to hơn bình thường (khoảng mức 5 cm). Tuy nhiên có 2 trường hợp khác với triệu chứng tương tự cần xem xét là: vú to nam giả (Pseudogynecomastia) và vú to mỡ (Lipomastia) - chỉ tình trạng mỡ tích tụ nhiều ở ngực của những nam giới béo phì.
Dựa theo lâm sàng, bệnh vú to ở nam giới được phân thành 4 cấp độ như sau:
Cấp 1: Vú to ít và không có da thừa;
Cấp 2: Vú to vừa và không có phần da thừa;
Cấp 3: Vú khá lớn và có da thừa;
Cấp 4: Vú rất lớn và da thừa nhiều.
Trên thực tế, vú to ở nam giới ko là bệnh lý của vú mà là hiện tượng lâm sàng của tình trạng rối loạn cân bằng nội tiết sinh dục tại tuyến vú, trong đó người nam giới có hormone nữ nổi trội hơn hormone nam.
Hormone nội tiết sinh dục liên quan tới bệnh vú to như thế nào?
Tất cả những hormone sinh dục đều được sinh sản và tổng hợp từ tiền chất là cholesterol, thông qua các bước trung gian chính bao gồm pregnenolone - dehydroepiandrosterone - testosterone - estradiol. Nội tiết sinh dục nam và nữ được chia ra 2 nhóm, đều hiện diện ở cả hai giới nhưng với tỷ lệ nồng độ khác nhau:
Các hormone nam (androgen): Đại diện là testosterone, chiếm ưu thế ở nam giới;
Các hormone nữ (estrogen): Đại diện là estradiol, có nhiều ở nữ giới.
Khi có sự mất cân bằng giữa nồng độ hormone sinh dục nam và nội tiết nữ diễn ra trong cơ thể người nam giới, cụ thể là tỷ lệ estrogen cao hơn mức bình thường và chiếm ưu thế vượt trội so với androgen, sẽ xuất hiện triệu chứng vú to nam giới.
Estrogen là gì
Khi tỷ lệ estrogen lớn hơn mức bình thường và chiếm ưu thế vượt trội so với androgen, sẽ xuất hiện triệu chứng vú to nam giới
Nguyên nhân bệnh vú to ở nam giới
Vú to nam “sinh lý”
Tình trạng vú nam lớn “sinh lý” có khả năng rơi vào các tình trạng sau đây:
Đàn ông sử dụng sữa đậu nành và uống thay nước thường xuyên;
Tiêu thụ thức ăn công nghiệp có SD hormone tăng trưởng;
Do ảnh hưởng của hormone nữ từ mẹ, hay gặp ở trẻ sơ sinh;
Do tích mỡ kết hợp rối loạn tỷ lệ hormone sinh dục ở người từ độ tuổi trung niên trở đi, khoảng 1/4 quý ông từ 50 - 70 tuổi có biểu hiện vú to
Giao động nhất thời các hormone sinh dục trong thời kì dậy thì, hơn 70% trẻ vị thành niên (12 - 14 tuổi) giới tính nam có estrogen cao tạm thời khiến vú phát triển to, nhiều lúc thấy đau khi sờ vào.
Theo nhiều nghiên cứu khoa học, có khoảng 5 - 60% nam giới độ tuổi thiếu niên và phát triển bình thường sẽ xuất hiện vú to sinh lý. Tần suất này thay đổi rất rộng và sẽ tự động ổn định dần theo thời gian, trong vòng 6Th – 2 năm.
Vú to nam bệnh lý
Nhóm nguyên nhân này bao gồm 1 số bệnh lý liên quan, nhiễm độc tố, tác dụng phụ của thuốc và hiện trạng thiểu dưỡng. Cụ thể là:
Các bệnh làm chuyển đổi chuyển hóa hormone sinh dục, giảm thoái biến các nội tiết nữ estrogen: Béo phì và xơ gan;
Những bệnh lý liên quan đến tinh hoàn: Hội chứng thừa nhiễm sắc thể giới tính X Klinefelter, ung thư tinh hoàn, chấn thương hoặc viêm nhiễm tinh hoàn... khiến quá trình tổng hợp hormone nam testosterone bị giảm mạnh và làm mất cân bằng hormone, thậm chí dẫn đến vô sinh ở nam giới
Các bệnh lý nội tiết chuyển hóa: Cường giáp, tăng prolactin máu, suy thận mạn tính,...;
Nhiễm độc các phthalate (DEP, DEHP,...): Đây là những estrogen ngoại lai, hay còn gọi là xeno-estrogen, có chức năng tương tự hormone nữ và tồn tại trong đồ ăn, thức uống, đồ chơi mỗi ngày con người tiếp xúc
Tác dụng phụ của 1 số thuốc: Lợi tiểu spironolactone, ức chế calci, ức chế men chuyển điều trị tăng huyết áp và các thuốc kháng sinh như isoniazid, metronidazole, ketoconazole,
Suy dinh dưỡng, thiếu chất: Khi thiếu dinh dưỡng, nồng độ testosterone máu trong cơ thể người nam giới sẽ giảm xuống trong khi mức estrogen vẫn ko đổi, lâu dần sẽ gây ra mất cân bằng. Hơn thế nữa, hội chứng tái dưỡng (refeeding syndrome) khi nam giới ăn bình thường trở lại cũng sảy ra vú to. Sử dụng sữa đậu nành và uống thay nước thường xuyên có thể gây vú to ở nam giới
Chẩn đoán bệnh vú to ở nam giới
Đối với những trường hợp bệnh nhân nam có bộ ngực to hơn kích thước bình thường, Bs thường chỉ định:
Kiểm tra tổng thể về kích cỡ, độ săn chắc, dịch tiết và hạch lympho ở tuyến vú;
Chẩn đoán phân biệt với 2 tình trạng vú to nam giả và vú to mỡ;
Kiểm tra dương vật, tinh hoàn, và hệ dục tính kỳ 2 như lông, giọng nói..;
Tìm kiếm các hiện tượng của bệnh lý về gan, thận, nội tiết,... nếu có;
Khai thác kỹ thông tin về những loại thuốc, mỹ phẩm, và thực phẩm chức năng bệnh nhân đã dùng.
Ngoài ra để xác định bệnh vú to, nam giới có bộ ngực to còn cần thực hiện 4 xét nghiệm cần thiết sau đây:
Nồng độ các hormone sinh lý nam giới như Estradiol, Testosterone, LH, FSH, Prolactin, TSH;
Chức năng gan, thận, bilan lipid máu;
Siêu âm tuyến vú;
Chụp nhũ ảnh (Mammography).
Trên thực tế, hơn 50% trường hợp vú to ko tìm ra nguyên nhân mặc dù bệnh nhân đã làm đủ các xét nghiệm sinh học. Có ca bệnh nhân nam phát hiện ngực to dần lên trong nhiều năm, khi đến khám được xác định ngực đã lớn đến mức độ 3, tuy nhiên các kết quả thử nghiệm nội tiết và tế bào học vẫn nằm trong giới hạn kiểm soát.
Điều trị bệnh vú to ở nam giới
Nhìn chung, tình trạng vú to nam “sinh lý”, hoặc do tác dụng phụ của các chất sẽ tự giảm dần theo thời gian, sau khi đã ko dùng thuốc hoặc thực phẩm gây ảnh hưởng. Ngược lại những trường hợp vú to nam bệnh lý thì cần phải được chữa trị theo nguyên nhân gốc.
Trong giai đoạn đầu, khi nhu mô vú chưa thành sẹo, có thể dùng 3 nhóm thuốc dưới dạng uống, kem bôi và tiêm bắp, điều trị nội khoa kéo dài như sau:
Thuốc bổ sung hormone nam testosterone nhằm lấy lại lượng thiếu hụt;
Thuốc điều hòa thụ thể estrogen, có thể kể đến kháng oestrogen tamoxifen (Nolvadex) và raloxifene (Evista);
Thuốc ức chế enzym chính sinh tổng hợp estrogen aromatase là anastrozole (Arimidex).
Tuy nhiên cho đến hiện tại, Cơ quan Quản lý Dược và Thực phẩm Hoa Kỳ (FDA) vẫn chưa hợp nhất cho phép bất kỳ 1 loại thuốc nội khoa nào đặc trị tình trạng vú to ở nam giới. Đối với những ca nam giới có bộ ngực quá to, biện pháp phẫu thuật cắt bỏ mô vú thừa là biện pháp chung trên toàn thế giới hiện nay. Quá trình mổ tuy rất đơn giản nhưng lại có hiệu quả cao, tỉ lệ biến chứng thấp và bệnh nhân có thể xuất viện trong ngày.
Tóm lại, bệnh vú to ở nam giới ko phải là vấn đề ở chính tuyến vú mà chỉ là trạng thái của mất cân bằng nội tiết sinh lý nam giới hoặc những rối loạn chuyển hóa toàn thân khác. Mặc dù kol mấy nguy hiểm và có thể tự khỏi ở 1số trường hợp, nhưng các Bs chuyên khoa phẫu thuật tạo hình - thẩm mỹ đôi khi sẽ chỉ định bệnh nhân nam mang bộ ngực nữ can thiệp ngoại khoa để xử lý hình dáng phản cảm, tránh ảnh tác động đến sinh hoạt và tâm lý tự ti, làm giảm chất lượng sống.